Jedną z najważniejszych spraw, które lekarz powinnien sprawdzić przed zakupem urządzenia IPL jest…. obsługa serwisowa. Najpopularniejsze aplikacje dla urządzeń IPL to przede wszystkim usuwanie owłosienia oraz zamykanie naczyń, fotoodmładzanie i terapia anty-trądzikowa.
IPL to anglojęzyczny akronim utworzony od słów Intense Pulse Light, co w prostym tłumaczeniu oznacza intensywne światło impulsowe. Każdy IPL składa się z dwóch podstawowych elementów, do których należy głowica zabiegowa zawierająca lampę Xenonową (może ich być kilka) oraz szafka zawierająca zasilacz oraz wodny układ chłodzenia lampy.
Wielkość szafki zazwyczaj zależy od zastosowanego układu chłodzenia, z czego wynika prosta zależność: im większa szafka tym wydajniejszy układ chłodzenia. Układ chłodzenia lampy ma wbrew pozorom istotne znaczenie w eksploatacji urządzenia, ponieważ jeżeli jest on zbyt mały to urządzenie nie będzie mogło pracować w trybie non-stop i będą wymagane przerwy na stygnięcie wody w zbiorniku.
Taka sytuacja oczywiście nieco pogarsza komfort eksploatacji. Z tej więc przyczyny, zdecydowanie lepiej jest wybrać system posiadający taki układ chłodzenia, który nie będzie wymagał przerw w pracy nawet wtedy, kiedy będziemy pracować na maksymalnych parametrach.
Następnym elementem szafki jest zasilacz elektryczny. Zawiera on baterię kondensatorów, przeznaczoną do gromadzenia energii, która następnie jednym lub wieloma impulsami przekazywana jest do lampy Xenonowej. Dobry zasilacz pozwala wykonać przynajmniej jeden strzał na sekundę przy maksymalnych nastawach.
Zasada oddziaływania na tkanki
Podobnie jak w przypadku laserów zasada działania bazuje na zjawisku „selektywnej” fototermolizy. Słowo selektywnej specjalnie zostało zaopatrzone w cudzysłów, ponieważ selektywność ta jest tu nieporównywalnie mniejsza niż w przypadku laserów, ze względu na szerokie widmo emitowanego światła.
Głowica robocza składa się z impulsowej lampy Xenonowej, filtru optycznego odcinającego niepotrzebne promieniowanie, reflektora kierującego światło do otworu wyjściowego oraz szafirowej końcówki dostarczającej światło do tkanki. We wszystkich typach IPL’i stosuje się końcówkę kontaktową wykonaną z szafiru syntetycznego, czyli inaczej z tlenku aluminium Al2O3.
Przyczyna tego nie leży bynajmniej w szlachetności tego syntetycznego minerału ani nawet nie jest on wytwarzany, jako monokryształ (nazywanie tej końcówki kryształem to tylko żargon branżowy). Podstawowymi i wymaganymi cechami kontaktowej końcówki roboczej każdego IPL’a jest wysoka transmisyjność dla światła lampy, Xenonowej i jednoczesna, wysoka przewodność termiczna potrzebna do skutecznego chłodzenia tkanki.
Tlenek aluminium w formie syntetycznego szafiru doskonale spełnia oba te wymagania jednocześnie i przy tym jest stosunkowo tani w produkcji. Zastosowanie filtra, który odcina część widma światła emitowanego z lampy ksenonowej pozwala tak dobrać widmo światła użytkowego, żeby było ono dobrze absorbowane poprzez interesujące nas chromatofory w tkankach a jednocześnie mało absorbowane poprzez pozostałe składniki tkanek. Na tym właśnie zjawisku polega selektywność fototermolizy.
Dzięki temu właśnie zjawisku jesteśmy w stanie podgrzać do temperatury destrukcyjnej zawartość mieszka włosowego lub naczynia krwionośnego, nie uszkadzając przy tym sąsiednich tkanek. Mimo to selektywność ta jest nieporównywalnie mniejsza od tej, którą zapewniają nam lasery, w związku z czym IPL nigdy nie będzie mógł nawet zbliżyć się skutecznością do systemów laserowych.
Rysunek przy artykule pokazuje charakterystykę emisji Xenonu (czyli lampy w IPL’u), na którą nałożono kolejno cztery najpopularniejsze filtry do IPL’i. Z rysunku tego, już na pierwszy rzut oka widać jak niewielki jest zakres widma ulegający zmianie (poprzez zmianę filtrów) w stosunku do pozostałej emitowanej części promieniowania z zakresu czerwieni i bliskiej podczerwieni.
Główne zastosowania
Najpopularniejsze aplikacje dla urządzeń IPL to przede wszystkim usuwanie owłosienia oraz zamykanie naczyń, fotoodmładzanie i terapia anty-trądzikowa. W zależności od typu skóry i koloru włosów, wyniki terapii IPL’em są lepsze dla jaśniejszych karnacji i ciemnych płytko położonych włosów lub gorsze dla skóry ciemniejszej i włosów jaśniejszych.
Ciemna karnacja, czyli fototypy skóry od 4 do 6 praktycznie dyskwalifikują zastosowanie urządzeń IPL, ze względu na zbyt wysoką absorpcję światła w melaninie. W efekcie tego zjawiska, obniża się możliwa do zastosowania na skórze gęstość energii do takich wartości, przy których skuteczność zabiegu staje się całkowicie nieopłacalna.
System sekwencyjnego błysku (BURST) ma bardzo duże znaczenie w skuteczności zabiegów wykonywanych systemami IPL. System ten nie należy do unikatowych, ponieważ większość obecnie stosowanych IPL’i posiada tą cechę. W praktyce, brak błysku sekwencyjnego w IPL’u dyskwalifikuje urządzenie.
Przeciwwskazania
Przede wszystkim nie powinno się używać IPL’i w przypadkach, kiedy zasada selektywnej fototermolizy nie będzie spełniona oraz kiedy ilość wydzielonego ciepła na skutek absorpcji w tkankach będzie powodowała oparzenia. Między innymi, błędem w sztuce jest stosowanie IPL’i do usuwania tatuaży.
W takim przypadku ilość ciepła wydzielanego poprzez absorpcję w pigmentach tatuażu będzie tak wysoka, że w większości przypadków dochodzi do nieodwracalnych zmian oparzeniowych w wyniku, których powstają keloidy. Efekty estetyczne takiej terapii zazwyczaj dają dużo gorszy stan niż tatuaż przed zabiegiem, a co najważniejsze, usunięcie śladu takich zabiegów jest możliwe jedynie poprzez transplantacje skóry.
Innymi przeciwwskazaniami do stosowania systemów IPL są indywidualna nadwrażliwość na terapie światłem wysokiej mocy, spożywanie leków światło uczulających oraz spożywanie alkoholu i innych substancji zwiększających poziom ukrwienia skóry. Obowiązkowo przed zastosowaniem IPL’a skóra pacjenta musi zostać sprawdzona na okoliczność występowania zmian nowotworowych, które mogłyby ulec stymulacji za pomocą intensywnego impulsu światła.
Generalnie, jakiekolwiek zmiany na skórze pacjenta powinny zostać ominięte podczas terapii systemami IPL. Często także, jako przeciwwskazanie traktowana jest ciąża lub menstruacja, jednakże nie istnieją udokumentowane dowody na istnienie jakichkolwiek zależności. Regułę tą stosuje się zgodnie z przysłowiem „Strzeżonego Pan Bóg strzeże”, w obawie przed wystąpieniem efektu oddziaływania systemowego.
Czy kraj pochodzenia ma znaczenie?
Zdecydowana większość IPL’i dostępnych na światowym rynku to produkty pochodzenia Chińskiego. Chiny, jako obecnie największy producent komponentów optoelektronicznych (części składowych laserów i urządzeń IPL) nie tylko wytwarzają kompletne systemy pod swoimi własnymi markami, ale także zaopatrują w nie wiele krajów, których produkty uznaje się za gatunkowo dobre i renomowane (USA, Israel, Niemcy i wiele innych).
Proceder ten polega głównie na tzw. „brandowaniu” czyli wyrób jest oznakowany i sprzedawany jako wyrób na przykład Niemieckiej firmy X z dopiskiem Made In China. W przypadku brandowania najczęściej daje się znaleźć w Internecie ten sam wyrób pod różnymi innymi markami.
Następna stosowana metoda to wytworzenie gotowego IPL’a w Chinach i jego sprzedaż, jako produkt OEM dla firmy X na przykład z Israela. W takim przypadku firma X z Israela traktuje zakup IPL’a w Chinach, jako zakup komponentów i mianuje siebie, jego producentem. W takim przypadku na tabliczce znamionowej znajdziemy napis Made In Israel. Co najważniejsze, taka metoda nie zmusza Izraelskiego producenta do pełnej certyfikacji wyrobu, ponieważ w dużej mierze może on bazować na oryginalnym certyfikacie, wydanym przez europejską jednostkę notyfikowaną dla firmy chińskiej. W takim wypadku, zazwyczaj jest indywidualizowana obudowa zewnętrzna urządzenia tak, żeby nie dało się łatwo zidentyfikować go, jako wyrób występujący także pod innymi markami. Oczywiście jest to działanie mające na celu zatarcie chińskiego pochodzenia.
Co z tymi Chinami?
W Chinach jest zaledwie kilka dużych fabryk wytwarzających podzespoły do produkcji systemów IPL, ale za to skala tej produkcji jest porażająca. Są to zazwyczaj jakościowo dobre podzespoły elektroniczne i optyczne w niczym nieustępujące produktom z Niemiec czy z USA. Następnie kilkadziesiąt do kilkuset mniejszych lub większych firm buduje z tych podzespołów, niczym z klocków Lego, różnej maści IPL’e.
W tym miejscu zaczynają się różnicować kwestie, jakości wykonania urządzeń i ich bezpieczeństwa. Są oczywiście w Chinach duże firmy produkujące systemy IPL na wielką skalę, które posiadają wszelkie możliwe certyfikaty i dopuszczenia, ale są też „garażowe montownie”, które z tych samych „klocków” składają konstrukcje jakościowo nieakceptowane. Często też zdarza się, że pracownicy takich montowni po prostu kopiują inny produkt i nie znają nawet zasad oddziaływania tego urządzenia na skórę. Z takiego chyba podejścia wywodzi się główna wada większości chińskich IPL’i
Wada ta znajduje się w oprogramowaniu sterownika komputerowego. Niestety sterowniki te nagminnie „oszukują” wartość gęstości energii [J/cm2], w praktyce nie spotkałem się z chińskim IPL’em, który przeliczałby ten parametr poprawnie.
Uwaga na „chiński” czas świecenia lampy
Drugim parametrem odpowiedzialnym za wartość energii jest całkowity czas świecenia lampy i zależność ta jest tu wprost proporcjonalna. Wynika z tego, że jeżeli czas zwiększymy dwukrotnie to energia na wyjściu głowicy zabiegowej też zwiększy się dwukrotnie. Niestety większość użytkowników tych systemów nie wie o tym, a najbardziej kuriozalne jest to, że większość dystrybutorów też o tym nie wie i nie szkoli na tą okoliczność swoich klientów.
Generalnie jest to bardzo niebezpieczna sytuacja i niewiedza taka może w prosty sposób prowadzić do wypadków poparzenia pacjentów. Dzieje się tak, dlatego, że standardowe nastawy zapisane na stałe w pamięci urządzeń, mają wprowadzone zazwyczaj krótkie czasy błysków dobrane bardziej do azjatyckiego typu skóry.
W tej sytuacji nasz użytkownik nastawia sobie wartość na przykład 30 J/cm i stwierdza, że system działa słabo, bo nie ma odpowiedniego efektu. Następnie użytkownik podnosi energie do wartości 40 J/cm2 lub więcej i próbuje pracować na takich nastawach, nie zdając sobie w ogóle sprawy z tego, że faktyczna energia na wyjście jest na przykład na poziomie ok. 10-15 J/cm2. Jeżeli przy takiej nastawie użytkownik wpadnie na pomysł zwiększenia czasu impulsu trzy krotnie (na przykład z 20 na 60 ms) to rzeczywista energia na wyjściu wzrośnie również trzykrotnie, czyli jej poziom osiągnie wartość w okolicach 45 J/cm2. W takiej sytuacji długo gojące się oparzenie mamy jak w banku a uszkodzenia komórek pigmentacyjnych spowodują, iż odbarwienie u pacjenta pozostanie na zawsze.
Generalnie można przyjąć, że pokazywana na wyświetlaczu wartość gęstości energii w J/cm2 jest bliska prawdy jedynie w sytuacji, kiedy wartości czasu błysku i ilości błysków w sekwencji, ustawione są na maksimum. Jednakże nie należy tego traktować, jako pewnik tylko poprosić dostawcę IPL’a, żeby w naszej obecności dokonał pomiaru rzeczywistej energii wyjściowej.
Jak nabyć dobry IPL
Sposobów jest wiele, ale, żeby wyodrębnić najlepszy, trzeba dokonać prostej gradacji priorytetów. Najważniejszym priorytetem jest oczywiście obsługa serwisowa. Wszyscy jesteśmy sobie w stanie wyobrazić sytuację, kiedy mamy kolejkę pacjentów, poumawiane terminy wizyt i nagle urządzenie z powodu awarii lub braku obsługi eksploatacyjnej zostaje wyłączone z użytkowania. Gabinet traci pacjentów na korzyść konkurencji i traci dobrą opinię, krótko mówiąc trudno o większe straty. Z tej przyczyny najważniejszym elementem jest zabezpieczenie kompetentnej i szybkiej obsługi serwisowej.
Niestety w polskich warunkach jest to pewien problem. Ponieważ różnica w cenie urządzeń w Chinach i w Polsce jest duża, to z tego względu wiele firm postanowiło na tym zarobić łatwe pieniądze. W efekcie, duża część firm importujących chińskie IPL’e nie posiada kompetentnego zaplecza serwisowego i nie jest w stanie zabezpieczyć podstawowych potrzeb. Dla przykładu większość takich firm nie posiada nawet sprzętu pomiarowego, którym można by dokonac pomiaru faktycznej energii wyjściowej IPL’a.
Prosty test producenta
Dokonanie pomiaru faktycznej energii wyjściowej IPL’a Można nawet potraktować, jako prosty test wstępny. Przy demonstracji sprzętu trzeba poprosić o pomiar rzeczywistej energii. Jeżeli oferent nie jest w stanie wykonać tej prostej i podstawowej czynności ze względu na brak odpowiedniego sprzętu, to oznacza, że taka transakcja wróży same kłopoty.
Następny, częsty problem to brak wykwalifikowanego personelu serwisowego, zdolnego usuwać usterki podzespołów elektronicznych. W takim przypadku, jeżeli dojdzie do usterki komponentów elektronicznych (a takie rzeczy zdarzają się często ze względu na duże energie), to zazwyczaj polski dystrybutor pisze listy do Chin z prośbami o wymianę całego modułu (zakładając, że w ogóle jest w stanie zidentyfikować usterkę). My za to mamy sprzęt uziemiony na kilka tygodni.
Z powyższych względów, przed zakupem IPL’a w polskiej firmie powinniśmy najpierw sprawdzić jej zaplecze serwisowe i to bynajmniej nie poprzez zapytanie, czy takowe posiadają, ale powinniśmy się o tym przekonać naocznie.
W przypadku, kiedy planujemy zakup urządzenia za granicą, rzeczą podstawową jest podpisanie umowy z krajową firmą na świadczenie usług serwisowych. W takim przypadku firma taka powinna potwierdzić dany model IPL’a z importu, jako serwisowalny.
Uwaga na pusty marketing
Trzeba wiedzieć, że podaż systemów IPL jest tak duża, że używanie określeń typu jedyny na rynku, unikatowy, najlepszy itp. to pusty marketing, który może narazić jedynie na śmieszność w oczach bardziej zorientowanych w temacie klientów. Jeżeli dostawca opowiada nam takie właśnie rzeczy o oferowanym sprzęcie to już powinniśmy być ostrożni. Taka osoba, albo się na tym nie zna albo ma pewne braki w zakresie etyki handlowej.
Jedno jest pewne, IPL’e produkcji chińskiej mają wiele klonów pod różnymi markami a na jednego chińskiego producenta komponentów przypada kilkanaście do kilkudziesięciu firm montujących IPL’e we własne obudowy. W efekcie można te same wnętrzności spotkać w wielu różnych produktach. W przypadku IPL’i produkowanych poza Chinami ceny wzrastają gwałtownie a często się zdarza, że tylko tabliczkę przyklejono w innym kraju a dalej mamy do czynienia z całościowo chińskim produktem.
Oczywiście, jeżeli wybierzemy marki renomowane, to możemy być pewni, że będzie to sprzęt o najwyższej, jakości wykonania i parametrach zgodnych ze wskazaniami. Jednakże wszystko ma swoje plusy i minusy, ponieważ w takim przypadku większa część ceny będzie nie za towar tylko za renomowane logo.
Generalnie rzecz ujmując, każdy IPL o określonych parametrach będzie miał takie same działanie terapeutyczne jak wszystkie inne IPL’e o tych samych parametrach (zakładając oczywiście, że są to parametry rzeczywiste, a nie na papierze). Zgodnie z tym, jeżeli urządzenie w rzeczywistości dysponuje obiecanymi parametrami, to nie ma większego znaczenia czy zostało wyprodukowane w Chinach, USA czy innym kraju, efekt na tkance będzie ten sam. Inaczej ma się sprawa, jeżeli chodzi o długowieczność i bezawaryjność. W tym przypadku, jakość wykonania i montażu ma decydujące znaczenie.
Autor: Artur Gaczek
Opracowanie materiału opublikowanego w dwumiesięczniku „Nowoczesna Medycyna Estetyczna” w sierpniu 2010 r.
