O zmianach w podatku od towarów i usług (VAT) rozmawiamy z czołowym polskim doradcą. – W Polsce ustawodawca nie zawsze ustanawia przepisy, szczególnie te podatkowe, które są jasne, przejrzyste i proste – mówi w rozmowie z portalem rynekestetyczny.pl mecenas Andrzej Dębiec*, partner w międzynarodowej kancelarii Hogan Lovells, kierujący Departamentem Podatkowym i Grupą Infrastrukturalną w Warszawie.
Rynek Estetyczny: – Zmiany w podatku VAT dla lekarzy weszły w życie stosunkowo niedawno, obowiązują od 2011 r. Na czym polegają te zmiany w szczególności dla lekarzy medycyny estetycznej?
Andrzej Dębiec: – Zarówno dla lekarzy medycyny estetycznej, jak i innych lekarzy zamiana jest dosyć zasadnicza. De facto zmienił się w sposób istotny sposób podejścia ustawodawcy do opodatkowania VAT wszystkich usług medycznych. Do momentu wejścia w życie tych zmian, co do zasady, usługi medyczne były zwolnione od podatku od towarów i usług, o ile były klasyfikowane w odpowiednich grupach i podgrupach polskiej klasyfikacji wyrobów i usług. Był taki specjalny załącznik do ustawy, z którego wynikało jakiego rodzaju usługi korzystają ze zwolnienia z VAT. Ten katalog wyłączeń był naprawdę bardzo szeroki.
Jednak ustawodawca postanowił odejść od tych polskich uregulowań i bardziej zbliżyć się do uregulowań europejskich. To oznaczało odejście od regulacji, które opierają się na klasyfikacjach statystycznych na rzecz tzw. regulacji opisowych, które zawarte są bezpośrednio w tekście ustawy. W tej chwili, po zmianach, to co jest zwolnione z podatku, wynika bezpośrednio z poszczególnych artykułów ustawy o podatku od towarów i usług.
Rzeczywiście jest tak, że zmiany w zakresie opodatkowania usług medycznych poszły bardzo daleko. Wiem z praktyki, z kontaktów z lekarzami, z wykładów, które wygłaszałem, że zmiany te budzą szereg kontrowersji.
– Po rozmowach z lekarzami odnoszę wrażenie, że to opodatkowanie jest dla nich niejednoznaczne. Nie jest do końca jasne co jest zwolnione z VAT, a co nie. Jak Pan to postrzega?
– Lekarze nie są profesjonalnymi doradcami i trudno od nich wymagać, aby posiadali dużą wiedze podatkową. Niestety nowe przepisy w zakresie opodatkowania usług medycznych nie są proste i czasami takiej wiedzy wymagają. W Polsce ustawodawca nie zawsze ustanawia przepisy, szczególnie te podatkowe, które są jasne, przejrzyste i proste.
Spróbujmy uporządkować informacje na ten temat i wyjaśnić na czym zwolnienia z VAT polega. Zwolnienia w zakresie usług medycznych wynikają z artykułu 43 ust. 1 pkt 18, 18a, 19 i 19a ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z ich brzmieniem zwalnia się od podatku m.in. usługi w zakresie opieki medycznej służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu zdrowia oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle związanych z tymi usługami, wykonywanymi przez zakłady opieki zdrowotnej. Zgodnie z ustawą zwolnieniu podlegają również usługi w zakresie opieki medycznej świadczone przez lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarki i położne, psychologów oraz osoby wykonujące inne zawody medyczne.
– Definicja wydaje się być jasna, jednak mało precyzyjna….
– Trzeba zauważyć, że to zwolnienie z podatku ma charakter przedmiotowo-podmiotowy. Oznacza to, że aby ustalić jakie usługi korzystają ze zwolnienia nie wystarczy wiedzieć, jakiego rodzaju są to usługi. Istotne jest też to, przez kogo są świadczone. Dopiero kiedy powiążemy rodzaj usługi z podmiotem, który te usługi świadczy, będziemy mogli ustalić, czy dana usługa korzysta ze zwolnienia z podatku. Podsumowując można powiedzieć, że zwolnienie obejmuje tylko te świadczenia medyczne, które wykonywane są w określonym celu i przez wskazane w ustawie podmioty.
– Czyli kto korzysta ze zwolnienia?
– Ze zwolnienia z podatku VAT korzystają te podmioty, które są w rozumieniu ustawy traktowane jako podmioty lecznicze. Podmiotami leczniczymi są przedsiębiorcy, w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe, które świadczą usługi medyczne, instytuty badawcze, fundacje i stowarzyszenia, których statutowym zadaniem jest wykonywanie działań w zakresie ochrony zdrowia, a także kościoły, związki wyznaniowe w zakresie działalności medycznej.
Ponadto ze zwolnienia korzystają również usługi wykonywane przez lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarki i położne, psychologów oraz osoby wykonujące inne zawody medyczne.
Skoro wiemy już kto jest zwolniony, teraz trzeba ustalić w jakim zakresie. Podstawowa uwaga w tej kwestii jest taka, że żeby ustalić zakres zwolnienia z podatku, trzeba odnieść się nie do do tego jakie świadczenie jest wykonywane, ale należy ustalić przede wszystkim jaki jest jego cel. Mówiąc prościej liczy się cel działania medycznego, a nie samo działanie medyczne. Może być tak, że plastyka piersi w celach estetycznych nie podlega zwolnieniu z podatku, natomiast operacja plastyczna piersi realizowana jako zabieg medyczny np. w związku z chorobą nowotworową, mastektomią, oczywiście jest tym rodzajem zabiegu, który korzysta ze zwolnienia z podatku od towarów i usług.
Przepis definiujący opodatkowanie jest ogólny, nie odnosi się do konkretnych usług, jednak cel działania medycznego ma tu kluczowe znaczenia. Można zaryzykować stwierdzenie, że w zasadniczej części usługi medycyny estetycznej ze zwolnienia od podatku VAT korzystać nie będą.
– Lekarze posługują się przykładami, wspominają m. in. o leczeniu trądziku, czy innych terapiach, które z jednej strony mają cel estetyczny, z drugiej jednak mają też charakter leczniczy. Co wtedy?
– Niestety w wielu przypadkach nie będzie pewności, co do opodatkowania. Należy pamiętać, że to lekarz powinien przede wszystkim decydować o tym, czy przeprowadzany przez niego zabieg ma charakter leczniczy, czy tylko upiększający. Należy jednak pamiętać, że organom podatkowym przysługuje prawo kontroli rozliczeń podatkowym i w tym zakresie są one uprawnione do weryfikowania czy klasyfikacja dokonana przez lekarza jest prawidłowa.
Aby ustalić jaka jest praktyka stosowania przepisów podatkowych warto skorzystać z dwóch źródeł wiedzy. Po pierwsze w grę wchodzi sprawdzenie orzecznictwa i to nie tylko sądów polskich, ale również sądów europejskich. Trzeba pamiętać o tym, że system podatku VAT, jest teoretycznie spójny na terenie całej Unii Europejskiej. Pewne kwestie rozstrzyga Europejski Trybunał Sprawiedliwości.
Drugie źródło informacji to są interpretacje organów podatkowych. Praktycznie każdy podatnik w Polsce, który ma wątpliwość co do tego, jak np. dana usługa medyczna jest opodatkowana, może wystąpić z zapytaniem do dyrektora właściwej izby skarbowej. Takie izby skarbowe są cztery w Polsce. Zdaję sobie sprawę, że dla lekarzy może to być trudne. Być może warto skorzystać z pomocy profesjonalnego doradcy przy sporządzaniu wniosku, jeżeli będzie to zagadnienie istotne dla działalności danej placówki.
– Lekarze dziwią się, jak to możliwe, że o tym czy zabieg ma cel leczniczy, czy nie ma decydować urzędnik w izbie skarbowej…
– Urzędnik ocenia to, co zostało mu przedstawione przez lekarza, który złożył zapytanie do izby skarbowej. Tutaj istnieje duże przewaga merytoryczna lekarzy nad urzędnikami, z której lekarze powinni korzystać. Tak naprawdę urzędnik w wielu sytuacjach może mieć duży problem z ustaleniem jakiego rodzaju zabiegi służą ochronie zdrowia, a jakie służą celom estetycznym. Składając wniosek o interpretację lekarz musi przedstawić w nim swój pogląd. Jeżeli zrobi to przekonywująco, to istnieje duża szansa, że uzyska opinię korzystną dla siebie. To on jest profesjonalista i wie lepiej jaki cel ma przeprowadzany przez niego zabieg.
– Wygląda na to, że żeby uzyskać pewną informację o zwolnieniu, trzeba sporo formalności spełnić?
– Rzeczywiście fiskus nie ułatwia tych procedur. Żeby złożyć zapytanie do izby skarbowej, trzeba wypełnić odpowiedni formularz. Dokument musi też mieć określoną formę. Trzeba wskazać przepisy odnośnie których chce się uzyskać interpretację, opisać stan faktyczny, wyjaśnić swoje stanowisko w danej sprawie i wreszcie przedstawić argumentację. To jest trochę skomplikowane przedsięwzięcie, ale w zamian dostaje się pełną ochronę podatkową. Jeżeli lekarz zastosuje się do interpretacji, którą otrzyma z izby skarbowej, to bez względu na to co się będzie potem działo, on jest chroniony, organ podatkowy nie może mu zmienić kwalifikacji podatkowej odnośnie opodatkowania danej usługi medycznej.
Przygotowanie takiego wniosku najczęściej jest wynikiem wspólnej pracy lekarza z doradcą prawnym. Lekarz na ogół nie ma i nie musi mieć wiedzy prawniczej potrzebnej do przygotowania wniosku, z kolei prawnik potrzebuje wsparcia lekarza, żeby takie zapytanie do izby prawidłowo uzasadnić od strony medycznej.
– Jeżeli lekarz będzie po prostu wykonywał jakieś zabiegi, które jego zdaniem mają cel leczniczy i nie uzyska wykładni z izby skarbowej. Czy grożą mu jakieś konsekwencje?
– Lekarz powinien znać przepisy ustawy. Musi wiedzieć, czy jest uprawniony do korzystania ze zwolnienia i musi próbować ustalić, czy cel zabiegu spełnia przesłanki ustawowe do zwolnienia z podatku. W pełni znajdzie tu zastosowanie zasada, że nieznajomość prawa szkodzi.
– A jeżeli interpretacja przepisów przez lekarza okaże się inna, niż interpretacja urzędu skarbowego?
……….
Cały wywiad dostępny bezpłatnie w: E-magazyn Rynku Estetycznego
*Andrzej Dębiec –
– Partner, kierujący Departamentem Podatkowym i Grupą Infrastrukturalną, Warszawa
Andrzej Dębiec współpracuje z międzynarodową kancelarią prawną Hogan Lovells od 2000 r. Jest odpowiedzialny za działalność Departamentu Podatkowego i Grupy Infrastrukturalnej, jak również za kontakty z klientami francuskimi. W latach 1992 – 1999, Andrzej Dębiec współtworzył, a następnie zarządzał warszawskim biurem kancelarii prawnej Jeantet et Associes. W latach 1993-1994, był doradcą w Departamencie Dewizowym Ministerstwa Finansów. Od marca 1999 do października 2000 był szefem Departamentu Podatkowego w kancelarii CMS Cameron McKenna Sp. z o.o. w Warszawie. Andrzej Dębiec specjalizuje się w prawie podatkowym, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z łączeniem, przejmowaniem i nabywaniem przedsiębiorstw, projektami prywatyzacyjnymi oraz wprowadzaniem nowych produktów finansowych na polski rynek. Andrzej Dębiec doradza wielu międzynarodowym korporacjom w zakresie prawno-podatkowych aspektów ich działalności. Reprezentuje także klientów w sporach przed organami podatkowymi. Od 2007 r. Andrzej Dębiec nadzoruje działalność Grupy Infrastrukturalnej, w ramach której odpowiedzialny jest przede wszystkim za aspekty podatkowe projektów infrastrukturalnych (optymalizacja podatkowa różnych modeli transakcji). Od roku 2008 jest ekspertem Okręgowej Izby Radców Prawnych. Co roku Andrzej Dębiec pojawia się wśród “wysoce polecanych prawników” – ekspertów w zakresie prawa podatkowego według niezależnych, prestiżowych rankingów prawniczych takich jak „Chambers Europe”, „Legal 500” oraz „PLC Which lawyer?”.
